ដំណើរការមិនប្រក្រតីនៃអការៈឈឺចាប់រាងកាយ (Somatic Symptom Disorder)

ដំណើរការមិនប្រក្រតីនៃអការៈឈឺចាប់រាងកាយ

(​Somatic Symptom Disorder)

   ដោយ៖​ ថាន ថាញ្ញារិទ្ធ, ពិល កូលាប, ទន់ ឆាយ, ផន ញិនដាវ, សេង សីហា                  
១. សេចក្ដីផ្ដើម

ស្ថានភាពគ្រួសារ ស្ថានភាពសង្គម និងស្ថានភាពបុគ្គលខ្លួនឯងបានបណ្ដាលឲ្យបុគ្គលនោះមានការគិតច្រើនហួសហេតុដែលអាចបង្ករឲ្យកើតមាននូវជម្ងឺផ្លូវចិត្តជាច្រើនប្រភេទ។ ធម្មជាតិរបស់មនុស្សគឺតែងតែចង់ឲ្យរឿងគ្រប់យ៉ាងកើតឡើងតាមដែលខ្លួនគិត និងចង់បាន ប៉ុន្ដែវាមិនអាចទៅរួចទេ។ មានមនុស្សជាច្រើនដែលខកចិត្តនឹងរឿងដែលបានកើតឡើងចំពោះខ្លួន ហើយក៏មានមនុស្សមួយចំនួនជួបប្រទះនូវរឿងផ្សេងៗគ្នាជាច្រើនដូចជា រឿងរ៉ាវរន្ធត់ភ័យតក់ស្លុត រឿងរ៉ាវដែលគួរឲ្យខ្មាសគេ រឿងរ៉ាវត្រូវបានគេមើលងាយឬរិះគន់​ រឿងរ៉ាវត្រូវបានគេកុហកបោកប្រាស់ និងបទពិសោធន៍ជូរជត់ជាច្រើនទៀត។ បន្ទាប់ពីកើតមាននូវរឿងរ៉ាវទាំងអស់នោះហើយ ពេលខ្លះពួកគេធ្វើដូចជាមិនមានរឿងអ្វីកើតឡើងចំពោះខ្លួន កប់ទុកក្នុងចិត្ត ប៉ុន្តែការលាក់ទុកក្នុងចិត្តនោះនឹងលេចឡើងក្នុងការគិតរបស់បុគ្គលនោះនៅពេលណាមួយជាក់ជាមិនខាន។

               ក្នុងចំណោមជម្ងឺផ្លូវចិត្តជាច្រើនប្រភេទ ក្នុងនោះមានជម្ងឺផ្លូវចិត្តម្យ៉ាងមានឈ្មោះថា ដំណើរការមិនប្រក្រតីនៃការៈឈឹចាប់រាងកាយ(​Somatic Symptom Disorder)ដែលបានកើតឡើងចំពោះបុគ្គលដែលបានជួបហេតុការដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ ដែលអាចបណ្ដាលឲ្យមានការគិតច្រើន។ ភាគច្រើននៃអ្នកកើតជម្ងឺប្រភេទនេះតែងតែគេមានការព្រួយបារម្ភខ្លាំងហួសហេតុពេកចំពោះសុខភាពរបស់ពួកគេ។ 

២. អ្វី​ទៅ​ជា​ដំណើរការមិនប្រក្រតីនៃការៈឈឹចាប់រាងកាយ (Somatic Symptom Disorder)?

ពាក្យ​ថា​ somatoform មកពីពាក្យ​ភាសាក្រិច​” soma “ ដែលមានន័យថា​​សារពាង្គកាយ​ និង​​ សតិអារម្មណ៍។ ដំណើរការមិនប្រក្រតីនៃការៈឈឹចាប់រាងកាយ ឬុ​ Somatic Symptom Disorder ជាប្រភេទជម្ងឺ​ផ្លូវចិត្ត​ម្យ៉ាង​ដែល​ទាក់ទង​នឹងភាពមិនប្រក្រតីនៃការៈឈឹចាប់រាងកាយ ​ដែល​បណ្ដាលមកពីសតិអារម្មណ៍។​ ជម្ងឺ​ផ្លូវចិត្តប្រភេទនេះអាចបង្ករឲ្យកើតមាននូវរោគសញ្ញា​នៃការឈឺចាប់លើរូបរាង្គកាយមួយចំនួន ដែលគ្រូពេទ្យមិនអាចរកឃើញថាបណ្ដាលមកពីអ្វី និងជាជម្ងឺអ្វី​ឲ្យពិតប្រាកដ។ ជាការពិតណាស់រោគសញ្ញាដែលកើតលើរាង្គកាយទាំងនោះគឺ បណ្ដាលមកពី​​ ផ្លូវអារម្មណ៍​ ដែលមិនអាចបង្ហាញថាកើតជម្ងឺអ្វី​អោយ​ជាក់លាក់។

៣. ប្រភេទនៃរោគសញ្ញា

តាមការស្រាវជ្រាវ ​ដំណើរការមិនប្រក្រតីនៃការៈឈឹចាប់រាងកាយ (Somatic symptom Disorder)មាន​រោគសញ្ញាចំនួន៤ ​ប្រភេទរួមមាន៖

ក. Hypochondriasis:  ជារោគសញ្ញា​ផ្លូវចិត្ត​ម្យ៉ាង ដែលអាចកត់សម្គាល់បានដោយ​អ្នកជម្ងឺ​តែងតែមានកង្វល់​ថា​ខ្លួនឯងមានជម្ងឺអ្វីមួយដែល​ធ្ងន់ធ្ងរ លើសពីអ្វីដែលកើតមានលើរូបរាង្គកាយ​របស់គាត់។ ហើយជម្ងឺប្រភេទនេះបណ្ដាលមកពី​​បញ្ហាមួយចំនួនដូចជា ស្រ្ដេសខ្លាំងពេក​ មានការគំរាមគំហែង​ពីជម្ងឺដែលគាត់ភ័យខ្លាច នៅតំបន់ដែលគាត់កំពុងរស់នៅ​ ​និងធ្លាប់មានប្រវត្តិកើតជម្ងឺមួយនោះកាលពីគាត់​​នៅក្មេង។ ឧទាហរណ៍​:  បុគ្គលម្នាក់នោះគ្រាន់តែឈឺ ក​​ និងក្អកបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ​ តែគាត់បែរជាគិតថា​គាត់កើតរបេងទៅវិញ ។​

ខ. Conversion disorder:    ជាប្រភេទរោគសញ្ញាផ្លូវចិត្តម្យ៉ាងបណ្ដាលមកពី​ ការស្រ្ដេសខ្លាំង ការរំភើបខ្លាំង ការប៉ះទង្គិចខ្លាំងឫ​​ ការបាក់ទឹកចិត្តខ្លាំងជ្រុល។​​​ ការកើតជម្ងឺប្រភេទនេះ ជាប្រភេទជម្ងឺផ្លូវចិត្ត​ ដែលកើតលើសពី ​៦​ ខែ។ ឧទាហរណ៍​​​​៖​​​​ បុគ្គលនោះមានអារម្មណ៍​ថា អស់កម្លាំង កំរើកខ្លួន​មិនរួច​ ពិការមួយ​ចំហៀងខ្លួន​ ជាក់ស្ដែងគាត់មិនមានកើតអ្វីសោះ។

គ. Pain disorder: ជារោគសញ្ញាផ្លូវចិត្ត​មួយដែលទាក់ទងនឹងការភ័យខ្លាច​ដោយសារគាត់ធ្លាប់មានបទពិសោធន៍ ឈឺចាប់ នៅលើសារពាង្គកាយរបស់គាត់។ ឧទាហរណ៍៖​​ គាត់ធ្លាប់ឈឺដៃ​​​ពីមុន ទោះបីជាពេលបច្ចុប្បន្នគាត់បានជាសះស្បើយក៏ដោយក៏គាត់នៅតែមានអារម្មណ៍ថា​នៅតែឈឺដដែរ។

ឃ. Body dysmorphic disorder:  ជារោគសញ្ញាផ្លូវចិត្តមួយប្រភេទដែលអ្នកជម្ងឺមិនអាចឈប់គិត ពីលក្ខណៈ​ ​ខាងក្រៅដែលអ្នកដទៃមើលមកកាន់គាត់។ អ្នកជម្ងឺអាចមានអារម្មណ៍ថាខ្មាសអៀន ភ័យខ្លាចដែលអ្នកដទៃ មើលមកគាត់ ធាត់ពេក​ ​ស្គមពេក អាក្រក់ពេក​ខណៈដែលគាត់មានរូបរាងស្អាតដូចគេដូចឯង។ ជម្ងឺប្រភេទនេះបណ្ដាលមកពីហ្សែន ឬក៏ខួរក្បាលអ្នកជម្ងឺមានអ្វីមួយដែលខុសពីធម្មតា ឬ​​មកពី​​អ្នកជម្ងឺគិតអវិជ្ជមានពេក ឫក៏ធ្លាប់មានអ្នកដ៏ទៃនិយាយថាគាត់អន់ចំណុចនេះ​​ ​ចំណុចនោះ។​​​​ នៅពេលដែលគាត់កើតមានរោគសញ្ញាប្រភេទនេះធ្វើអោយគាត់ព្យាយាមគេចពីសង្គម  ឫ​ក៏គាត់មានកង្វល់ច្រើនពីសង្គមដែលមើលមកគាត់។

៤. ធាតុបង្ក

មូលហេតុដែលបង្កឱ្យមានជម្ងឺនេះរួមមាន ៣ ចំណុចធំៗ។ មូលហេតុទីមួយ គឺអាចទាក់ទងនឹងហ្សែន​។ ប៉ុន្តែមានការស្រាវជា្រវមួយបានបង្ហាញថា ហ្សែនមិនសូវជាមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្នុងការបង្ករឲ្យកើតមានជំងឺប្រភេទនេះទេ។ អ្នកស្រាវជ្រាវបានធ្វើការសម្ភាសទាក់ទងនឹងបងប្អូនភ្លោះ ដែលមានជំងឺនេះ ប៉ុន្តែការបង្ហាញឃើញថាភាគរយតិចណាស់ ដែលបណ្ដាលឲ្យពួកគេកើតមានជំងឺនេះដូចគ្នា ដែលសបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថាហ្សែនគ្រាន់តែជាផ្នែកតូចមួយប៉ុណ្ណោះដែលបង្កឱ្យមានជម្ងឺនេះ។  មូលហេតុទីពីរ គឺអាចទាក់ទងនឹងបទពិសោធន៍នៅក្នុងជីវិតដែលធ្វើអោយមានអារម្មណ៍រន្ធត់ខ្លាំង ឬស្លុតខ្លាំង។ ឧទាហរណ៍ គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ការទទួលរងការរំលោភបំពានផ្លូវភេទ និងអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារជាដើម។ និយាយរួមឲ្យតែសកម្មភាពណា ដែលធ្វើឱ្យអារម្មណ៍បុគ្គលនោះផ្ទាល់មានភាពភ័យខ្លាចខ្លាំង ឬមួយក៏បាក់ស្បាត។ ចំណុចមួយទៀតក៏អាចជាមូលហេតុមួយដែរ ដូចជាការគិតច្រើនហួសហេតុទៅលើបញ្ហាផ្សេងៗដែលទាក់ទងនឹងរាងកាយឬមួយក៏សុខភាព។ ឧទាហរណ៍គ្រាន់តែចុកកបន្តិច បុគ្គលនោះគិតថាគាត់មានបញ្ហាសរសៃខួរក្បាល ដែលជាមូលហេតុធ្វើឲ្យគាត់គិតច្រើនរហូតដល់ខួរក្បាលដំណើរការមិនល្អដែលអាចបង្កឲ្យមានជំងឺប្រភេទនេះបាន។ មូលហេតុចុងក្រោយគឺបណ្ដាលមកពីការពិសារគ្រឿងស្រវឹង។ គ្រឿងស្រវឹងនេះផ្ទាល់គឺវាអាចធ្វើអោយប្រព័ន្ធខួរក្បាលដំណើរការមិនល្អ ដោយសារការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងក្នុងបរិមាណច្រើនហួស ដែលអាចធ្វើអោយមានបញ្ហាដល់ខួរតូច និងសុខភាពកាន់តែទន់ខ្សោយ។

៥. ផលប៉ះពាល់

បន្ទាប់ពីយល់ដឹងអំពីមូលហេតុដែលបង្ករឲ្យមានដំណើរការមិនប្រក្រតីនៃការចុកចាប់រាងកាយមក ពេលនេះយើងគួរតែយល់ដឹងខ្លះ អំពីផលប៉ះពាល់នៃជំងឺនេះ។ ជំងឺនេះអាចផ្ដល់ផលប៉ះពាល់ដល់មនុស្សច្រើនចំណុច។ ទីមួយគឺអាចធ្វើឲ្យមនុស្សមានសុខភាពមិនល្អចុះទ្រុឌទ្រោមនេះ គឺដោយសារតែការគិតច្រើន និងគិតហួសហេតុ ដែលធ្វើអោយមនុស្សហូបមិនសូវបាន សម្រានមិនសូវកើត រវើរវាយខ្វល់តែបញ្ហាឈឺចុកចាប់នោះ។ ហើយបើកាលណាមានបញ្ហាខាងលើនេះហើយ នោះនឹងធ្វើឲ្យមនុស្សមានភាពពិបាកទាក់ទងនឹងការងារប្រចាំថ្ងៃ ពីព្រោះអ្នកដែលកើតអាការៈនេះមិនសូវជាហ៊ានចេញទៅក្រៅនោះទេ ព្រោះខ្លាចដល់ពេលគាត់ឈឺចុកចាប់គឺគាត់ពិបាកក្នុងការគ្រប់គ្រង។ ដូច្នេះគាត់មិនសូវចេញទៅក្រៅ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការងារ ហើយមួយចំនួនទៀតអាចប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងស្នេហា និងទំនាក់ទំនងជាមួយមិត្តភក្កិជាដើម។ កាលណាមិនសូវមានទំនាក់ទំនងជាមួយមជ្ឍដ្ឋានខាងក្រៅ ហើយបុគ្គលនោះមានលក្ខណៈគិតច្រើនជ្រុល វានឹងអាចបង្កឲ្យមានជំងឺបាក់ទឹកចិត្ត ដែលអាចធ្វើឲ្យមនុស្សឈានដល់ការធ្វើអត្តឃាតខ្លួនឯង។ ហើយជំងឺនេះទៀតសោតក៏ត្រូវការចំណាយលុយច្រើនក្នុងការថែរក្សា ឬមួយក៏ពិនិត្យពីគ្រូពេទ្យ។

៦. វិធីព្យាបាល

ដើម្បីព្យាបាលដំណើរការមិនប្រក្រតីនៃការៈឈឹចាប់រាងកាយ(​Somatic Symptom Disorder)អ្នកអាចអនុវត្តនូវ ៣​ វិធីចម្បងដូចខាងក្រោម៖

១. ការព្យាបាលដោយការធ្វើសមាធិខាងផ្នែកអាកប្បកិរិយា​(Cognitive Behavioral Therapy): មានន័យថា បើសិនជាលោកអ្នកកើតមាននូវភាពមិនប្រក្រតីមួយនេះ លោកអ្នកអាចសាកល្បងធ្វើសមាធិដោយគិតទៅលើបីចំណុចរួមមាន គំនិត អាកប្បកិរិយា និង អារម្មណ៍។​ អ្នកត្រូវគិតថាការគិតរបស់អ្នកនឹងអាចជះឥទ្ធិពលទៅលើការបញ្ចេញសកម្មភាពរបស់យើង ហើយសកម្មភាពរបស់អ្នកក៏នឹងអាចមានឥទ្ធិពលទៅលើអារម្មណ៍របស់អ្នក។​ ហេតុដូច្នេះហើយ ប្រសិនបើអ្នកគិតវិជ្ជមាន សកម្មភាពរបស់អ្នកដែលបានបញ្ចេញទៅក្រៅក៏វិជ្ជមានដែរ ហើយជាលទ្ធផលអារម្មណ៍របស់អ្នកក៏ល្អទៅតាមនោះដែរ។

២. ការព្យាបាលដោយរបៀបនៃការរស់នៅ (Lifestyle): នៅក្នុងជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ លោកអ្នកគួរតែចូលរួមនូវសកម្មភាពល្អៗឲ្យបានច្រើន ដូចជាសកម្មភាពសង្គម ការងារ ក៏ដូចជានៅក្នុងគ្រួសារ។​ ការចេះស្វែងរកវិធីដែលអាចធ្វើឲ្យខ្លួនឯងក្លាយជាមនុស្សម្នាក់ដែលសកម្មជារឿងដ៏ប្រសើរមួយ ព្រោះថានៅពេលដែលលោកអ្នកសកម្មលើរឿងគ្រប់យ៉ាង វាក៏អាចជួយខ្លួនឯងឲ្យចាកចេញពីបញ្ហាគិតច្រើន ដែលបណ្ដាលឲ្យស្រ្តេស។ បន្ថែមពីលើនេះ ការហាត់ប្រាណក៏ជាវិធីមួយដែលអាចធ្វើឲ្យលោកអ្នកមានសុខភាពល្អ កាត់បន្ថយការកើតមាននូវភាពមិនប្រក្រតីផ្សេងៗ។​  លើសពីនេះទៅទៀត ជៀសវាងការពិសារគ្រឿងស្រវឹង និងប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន។

៣. ការព្យាបាលដោយឱសថ​(Pharmacotherapy):  ការប្រើប្រាស់ថ្នាំអាចជួយឲ្យយើងមានអារម្មណ៍ល្អដែរ ប៉ុន្តែអាចជួយបានតែមួយរយះពេលខ្លីប៉ុណ្ណោះ។​ ហេតុដូចនេះហើយ ការព្យបាលដោយវិធីនេះមិនសូវត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឡើយ។​

៧. វិធីបង្ការ

វិធីដែលល្អដើម្បីការពារខ្លួនអ្នកពីកាកើតមាន ដំណើរការមិនប្រក្រតីនៃការៈឈឹចាប់រាងកាយ(​Somatic Symptom Disorder) រួមមានដូចជា ប្រសិនបើលោកអ្នកគិតថាខ្លួនគិតច្រើន និងស្រ្តេសខុសពីធម្មតា ត្រូវតែប្រញាប់ទៅពិគ្រោះជាមួយអ្នកជំនាញផ្នែកផ្លូវចិត្ត។ លើសពីនេះ អ្នកត្រូវចេះកត់សម្គាល់ពីអាការៈ នៅក្នុងកំឡុងពេលស្រ្តេសនោះ ហើយគួររិះរកវិធីដែលអាចគ្រប់គ្រង និងកាត់បន្ថយភាពស្រ្តេសនោះ។ មួយវិញទៀត ប្រសិនបើលោកអ្នកសង្ស័យថាខ្លួនកើតមាននូវ Somatic Symptom Disorder លោកអ្នកត្រូវតែចាប់ផ្ដើមអនុវត្តវិធីសាស្រ្តទាំងបីដែលបានរៀប់រាប់ខាងលើឲ្យបានឆាប់រហ័សបំផុត។ ជាពិសេស អ្នកត្រូវប្រកាន់ផែនការក្នុងការព្យាបាលឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួនជានិច្ច មានន័យថាលោកអ្នកមិនគួរអនុវត្តតែក្នុងរយះពេលខ្លីមួយនោះទេ គឺត្រូវធ្វើរហូតទល់តែអ្នកមានអារម្មណ៍ថាខ្លួនបានល្អប្រសើរ និងមានការបញ្ជាក់ពីអ្នកជំនាញផងដែរ។ ​