ជំងឺវិបល្លាសស្មារតី បណ្តាលមកពីការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរតាមរយៈបទពិសោធ៍អតីតកាល (Trauma and Stressor-Related Disorder)

ជំងឺវិបល្លាសស្មារតី​ បណ្តាលមកពីការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរតាមរយៈបទពិសោធ៍អតីតកាល

(Trauma and Stressor-Related Disorder)

ដោយ៖ នៅ វណ្ណេត​, សុវណ្ណ ស្រីពីន, ឆេង ផល្លីន, ចាន់ ស្រីពេជ្យ, ឡាយ សុភាវត្តី

ជំងឺវិបល្លាសស្មារតី (Metal Disorder) ត្រូវបានគេសង្កេតឃើញថា​ កំពុងមានការកើនឡើងក្នុងភាគរយច្រើនគូរឲ្យកត់សំគាល់ក្នុង​ចំណោមប្រជាជនទូទៅក្នុងពិភពលោកសព្វថ្ងៃ។ ជំងឺនេះបែងចែកជាច្រើនប្រភេទខុសៗគ្នាដោយផ្អែកលើ រោគសញ្ញា ផលបះពាល់ វិធីបង្ការ​​​ និង ការព្យាបាល​ និងមូលហេតុបង្ករ នៃជំងឺទាំងនោះ។ ជំងឺមួយក្នុងចំណោមប្រភេទជំងឺទាំងនោះគឺ​ជំងឺវិបល្លាសស្មារតី​បណ្តាលមកពីការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរតាមរយៈបទពិសោធ៍អតីតកាល​(Trauma and Stressor-related disorder)។ តើអ្វីជា ជំងឺវិបល្លាសស្មារតី​បណ្តាលមកពីការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរនៃបទពិសោធ៍អតីតកាល? ជំងឺនេះជាជំងឺសតិអារម្មណ៍ធ្ងន់ធ្ងរមួយ ដែលបណ្តាលមកពីការឆ្លងកាត់នូវបទពិសោធ៍ដ៏ខ្មៅងងឹតពីអតីតកាល។​ តើបទពិសោធ៍ដ៍ខ្មៅងងឹតទាំងនោះសំដៅលើអ្វីខ្លះ?​ ការរៀបរាប់លំអិតពីចំណុចនេះ នឹងមាននៅក្នុងផ្នែក មូលហេតុបង្ករជំងឺ។

មូលហេតុបង្ករ

ដូចបានលើកឡើងខាងលើ បុគ្គលភាគច្រើន(គ្រប់វ័យ)ដែល​ធ្លាប់ឆ្ងងកាត់នូវបទពិសោធ៍ដ៏អាក្រក់​ ឬសោកនាដកម្មផ្សេងៗ  អាចស្ថិតក្នុងស្ថានភាពជំងឺនេះ។ រឿងរ៉ាវដ៏ខ្មៅងងឹតទាំងនោះរួមមានដូចជា ការរស់នៅក្នុងបរិបទសង្រ្គាមរ៉ាំរៃ  អំពើហឹង្សាក្នុងគ្រូសារ ការត្រូវបានរំលោភបំពាន់ទាំងផ្លូវកាយ  ឬ ផ្លូវភេទ កង្វះការយកចិត្តទុកដាក់ពេញលេញ និង​ការជូបប្រទះគ្រោះថ្នាក់រន្ធត់ផ្សេងៗ ។ល។​ ករណីមួយចំនួនក្នុងចំណោមករណីខាងលើនឹងលើកយកមកបង្ហាញសម្រាប់ធ្វើជាឧទាហរណ៍បញ្ជាក់។ ក្នុងបរិបទសង្រ្គាម មនុស្សទាំងអស់​រស់នៅក្នុងភាពភ័យតក់ស្លុតសឹងតែអាចនិយាយបានថាគ្រប់វិនាទីនៃដង្ហើ​មចេញ​-ចូលរបស់ពួគគេ។ ពោលគឺគ្រប់ពេលវេលា ពួគគេឃើញតែការកាប់សម្លាប់គ្នាឥតស្រាកស្រាន្ត ជាតួយ៉ាងក្នុងរបបដ៏ខ្មៅងងឹតដែលត្រូវបានដឹកនាំដោយពួកខ្មែរក្រហម។ ស្ថានភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរ ពេលក្មេងស្រីម្នាក់ត្រូវបានរំលោភបំពានផ្លូវភេទ ស្មារតីរបស់នាងនឹងត្រូវបានប៉ះពាលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ នាងតែងស្រមៃឃើញព្រឹត្តិការណ៍ដ៏អាក្រក់នេះដក់ក្នុងអារម្មជានិច្ច។​ ទាំងពីរករណីខាងលើនេះ សុទ្ធតែបានបន្សល់នូវស្រមោលអតីតកាលដ៏ខ្មៅងងឹតចំពោះជនរងគ្រោះ ម្លោះហើយស្រមោលខ្មៅទាំងនោះតែងតាមលងរំខានដល់ពួកគេឥតឈប់ឈរប្រសិនបើគ្នានវិធានការដោះស្រាយសមស្របណាមួយ​។ វាជាហេតុបណ្តាលឲ្យពួកគេកើតជំងឺសតិអារម្មណ៍ធ្ងន់ធ្ងរមួយនេះ។​ តើធ្វើដូចម្តេចទើបអាចសម្គាល់ថា បុគ្គលប្រភេទណាមានជំងឺសតិអារម្មណ៍ធ្ងន់ធ្ងរមួយនេះ។

រោគសញ្ញានិងផលប៉ះពាល់

អ្នកមានជំងឺប៉ះពាល់ផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរមួយនេះ អាចមានរោគសញ្ញាទូទៅមួយចំនួនរួមមានដូចជា គេងមិនលក់ ងាយបញ្ចេញអារម្មណ៍ខឹងច្រឡោតដាក់មនុស្សជំវិញខ្លួន មិនអាចបញ្ជាប្រពន្ធ័ប្រសាទបានមួយរយភាគរយ  ស្តែងចេញសកម្មភាពមិនប្រក្រតី  និង មានអារម្មណ៍ថាខ្លួនគ្មានប្រយោជន៍ដូចជាសម្រាម ដែលត្រូវបានគេផាត់ចោលពីសង្គម ។ល។​​ ម្លោះហើយ​ ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានជាច្រើននឹងកើតឡើងលើអ្នកជំងឺ​។ ផលប៉ះពាល់មួយចំនួនក្នុងចំណោមផលអវិជ្ជមានជាច្រើនរួមមាន ជំងឺបាក់ទឹក ជំងឺបារម្ភហួស-ហេតុ (anxiety) ការប៉ះពាល់ដល់ការសិក្សា និង ការបកស្រាយពត៌មាន និងឈានទៅដល់ការប៉ុនប៉ងធ្វើអត្តឃាតទៀតផង​ ។

វិធីបង្ការនិង​ការព្យាបាល

សូមណែនាំវិធីបង្ការសាកសម និងមានប្រសិទ្ធភាពមួយចំនួនដើម្បីចៀសវាងជំងឺប៉ះពាលផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរមួយនេះ។ ត្រូវព្យាយាមធ្វើលំហាត់ប្រាណឲ្យបានទៀងទាត់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ យ៉ាងហោចណាស់​៣០​នាទី​​ ក្នុងមួយថ្ងៃ។ ព្យាយាមស្ម័គ្រចិត្តចូលរួមជួយកិច្ចការសង្គមឲ្យបានច្រើនតាមលទ្ធភាព ប៉ុន្តែមិនផ្តាច់ខ្លួនចេញពីសង្គមឡើយ។ រឿងដែលសំខាន់ជាងនេះទៀតនោះគីត្រូវថែរក្សាសុខភាពឲ្យបានប្រសើរ  បរិភោគអាហារដែលមានអាហាររូបត្ថម្ភគ្រប់គ្រាន់ឲ្យទៀងពេល និង គេងឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់​ ។

មានវិធីសាស្រ្តព្យាបាលមួយចំនួនសម្រាប់ជំងឺនេះ តួយ៉ាងវិធីព្យាបាលបែបវេជ្ជសាស្រ្ត​ជាដើម។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក្នុងចំណោមវិធីព្យាបាលទាំងនោះ សាស្ត្រាចារ្យជាច្រើនបានណែនាំវិធីព្យាបាលមួយដែលមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ជាងគេ ពោលគឺ​វិធីព្យាបាលបែបចិត្តសាស្រ្ត (Psychotherapy)​។​  វាជាការព្យាបាល​ដែលអាចកាត់បន្ថយអារម្មណ៍ និង​អាកប្បកិរិយាឆ្លើយតបដែលមានលក្ខណៈអវិជ្ជមាន។​ ការព្យាបាលបែប​នេះផ្តល់នូវការអប់រំផ្លូវចិត្ត​ (psycho-education)ទាក់ទឹននឹងការប៉ះទង្គិចយ៉ាងខ្លាំងក្លានោះ​  ណែនាំពីបច្ចេកទេសគ្រប់គ្រងពេលលំហែរផ្ទាល់ខ្លួន និង ព្យាយាមធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវស្ថានភាពទាក់ទងនឹងការប៉ះពាល់នេះនៅក្នុងមជ្ឈដ្ឋានដែលមានការគាំទ្រមួយ។

ជារួមមក​ អ្នកអានទាំងឡាយច្បាស់ជាយល់ដឹងពី រោគសញ្ញា ផលបះពាល់ វិធីបង្ការ​​​ និង ការព្យាបាល​ និងមូលហេតុបង្ករ​ នៃជំងឺប៉ះពាល់សតិអារម្មណ៍ធ្ងន់ធ្ងរមួយនេះ ម្លោះហើយបើសង្ស័យថាអ្នកដទៃជំវិញខ្លួន ឬខ្លួនឯងផ្លាល់មានបញ្ហានេះ មេត្តាជ្រើសរើសវិធានការដោះស្រាយសមស្របណាមួយ ដើម្បីបញ្ចៀសរាល់ផលប៉ះពាល់ទាំងឡាយនៃជំងឺនេះ។